— Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Ο Μάρκο Μπότσαρης είχε πολλήν νοημοσύνην. Ο Φώτος Τζαβέλας ήτο το τέλειο.»
— Χριστόφορος Περραιβός: «…..Ενταύθα βλέπει τις τον Φώτον Τζαβέλλαν και άλλους ομοίους του, τρέχοντας υπέρ της δόξης και ελλευθερίας, εις τον ένδοξον θάνατον, ως εις λαμπράν πανήγυριν, και ακούει αυτούς, ως άλλον Λεωνίδα, λέγοντας προς τους Συμπολίτας των: «φίλοι Συμπολίται ελάτε ας φάγωμεν και ας πίωμεν σήμερον πλουσίως, ότι ο Πλούτων αύριον μας ετοιμάζει μίαν πλουσίαν και χαρμόσυνον τράπεζαν εις τον Άδην…..»
— ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ, ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΕ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΑΛΒΑΝΟΥ:
— ΠΡΟΣ: Χασάν Αγά Τζαπάρη, σε χαιρετούμεν.
— Καμμίαν χάριν δεν σε γνωρίζωμεν δια το καλόν οπού κηρύττεις, ότι θα μας κάμεις.
— Πρώτον, επειδή δεν το κάμνεις από καλήν σου προαίρεσιν, αλλ΄ από πανουργίας, και σκοπού του αφεντός σου οδηγούμενος.
— Δεύτερον, επειδή αποθαμμένα σώματα μελετάς να ελευθερώσεις, έτζι λέγομεν, και έχομεν ημείς τους όσοι ευρίσκονται εις χείρας του αφεντός σου.
— Τρίτον, επειδή φίλος μας δεν είσαι, εάν ήσουν εφύλαττες τα όσα υπεσχέθεις μετά του πατρός σου, όταν σας επιάσαμεν ζώντας.
Είσαι γείτονάς μας πρόσεχε καλά, ότι αν μεταπέσης εις χείρας μας, η μόνη απιστία σου θα μας οδηγήση την πρ΄΄επουσαν ανταμοιβήν.
Σούλλι 17 Απριλίου 1802
Οι Σουλλιώται
Δήμος Δράκος
Φώτος Τζαβέλλας
Βιογραφία
Ο Φώτος Τζαβέλας, Έλληνας Αρβανίτης Σουλιώτης, ήταν πρωτότοκος γιος του Λάμπρου Τζαβέλα και της Μόσχως, γεννήθηκε στο Σούλι το 1770 και πέθανε στη Κέρκυρα το 1809.
Οι «Τζαβελαίοι» ήταν γνωστή φάρα από την περιοχή του Σουλίου της Ηπείρου.
Ο Φώτος Τζαβέλας διαδέχθηκε τον πατέρα του στην ηγεσία των Σουλιωτών, μετά την μάχη της Κιάφας και την ήττα του Αλή Πασά. Παρά τη συνθηκολόγηση, ο Αλή Πασάς ξεκίνησε νέες επιθέσεις (1800 – 1803) εναντίον των Σουλιωτών. Ο Φώτος Τζαβέλας διακρίθηκε στις μάχες αυτές για τον ηρωισμό του και το πνεύμα του ηγέτη. Τον Δεκέμβριο του 1803, ο Τουρκαλβανός άρχοντας καταλαμβάνει το Σούλι. Οι Σουλιώτες αναγκάζονται να διασκορπιστούν. Ο Φώτος Τζαβέλας κατέφυγε στην Πάργα κι έπειτα στην Κέρκυρα, όπου, άλλωστε, είχαν προσφύγει πολλές Σουλιώτικες φάρες.
Στην Κέρκυρα υπηρέτησε ως αξιωματικός στο στρατιωτικό σώμα που είχε δημιουργηθεί από τους Ρώσους, προκειμένου να προστατέψουν το νησί που τότε κατείχαν. Στο εν λόγω σώμα είχαν ενταχθεί κι άλλοι Σουλιώτες, πολλοί κλεφταρματολοί, ντόπιοι νησιώτες κι εθελοντές από την κυρίως Ήπειρο.
Το 1807 η Κέρκυρα καταλαμβάνεται από τους Γάλλους. Ο Φώτος Τζαβέλας ορίστηκε από τους Γάλλους χιλίαρχος του Συντάγματος τους. Πέθανε λίγο αργότερα με τον βαθμό αυτό.
Για τους πολέμους του ήρωα ΦΩΤΟΥ ΤΖΑΒΕΛΛΑ, διαβάστε Η Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας, υπό Χριστοφόρου Περραιβού.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΦΩΤΟΥ ΤΖΑΒΕΛΑ:
«Απριλίου 20.
Έρθαν τα χαμπέρια (=ειδήσεις) για παρίσι (=συμφιλίωση), πως εφτειάστηκαν (=έγινε συμφωνία), και έρχεται ο Αλή Γκέκας και με παίρνει και με φέρνει στον Πασά και μου λέγει ο Πασάς: ʺνα πάτε τώρα στου Σούλιʺ.
Εγώ, του λέγω, καθώς μʹ έκαμες η εψηλότη σου δεν είμαι για του Σούλιʺ.
Και μου είπε ʺναπας, αν με αγαπάςʺ.
ʺΠάνωʺ του λέγω.
ʺΣύρε πάρε τους άλλους, μου λέγει , να πάτε και αν θελήσης κατόπι έλαʺ.
Και κινήσαμαν στις 20 τʹ Απριλίου από το νησί (των Ιωαννίνων) και κοιμηθήκαμαν στο Λευτεροχώρι Απριλίου 20 και στις 21 αλλαχτήκαμαν (=αλλαγή με άλλους ομήρους) και πάγει ο Γηώργος Σέχος και μεις ήρθαμαν στου Σούλι
Απριλίου 22 (1793).
Εγό ο φότος τζαβέλας
κάνο θύμηση
(Ε. Γ . Πρωτοψάλτης: Το ημερολόγιον της αιχμαλωσίας του Φώτου Τζαβέλα, στον τόμο Μνήμη Σουλίου, 1973, σελ. 233‐234).
1.– ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΙΔΙΟΧΕΙΡΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΩΤΟ ΤΖΑΒΕΛΑ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ!!! Για να κατανοήσουμε, το ποια ήταν η μητρική γλώσσα των Αρβανιτών Σουλιωτών και το τι διαστρέβλωση έχει γίνει μέχρι σήμερα, από άσχετους και πράκτορες, οι οποίοι δήθεν «ιστοριογραφούν» από δήθεν αφηγήσεις 2-3 ανώνυμων κατοίκων των Λιοσίων του 2000 μ.Χ. (!!!!!!) αλλά γράφουν στα παλιά τους υποδήματα, κείμενα των ίδιων των ΕΛΛΗΝΩΝ-ΑΡΒΑΝΙΤΩΝ αγωνιστών του 1821 αλλά και των προεπαναστατών παππούδων τους. Χιλιάδες τα κείμενα που τα τρώει το σκοτάδι της διαστρέβλωσης.
2.– Προσέξτε και την… κτητική του τοπωνυμίου, που δικαιώνει την άποψη του Χριστόφορου Περαιβού, για προέλευση της ονομασίας, εκ του ονόματος (Σούλης) ενός ανθρώπου που σκοτώθηκε στη περιοχή πριν πολλά χρόνια και όχι από την ξεκάρφωτη αλβανική λέξη shoul. Τρεις φορές σε λίγες αράδες δεν είναι σύμπτωση αλλά γνώση!!!!!!
Πίνγκμπακ: ΦΩΤΟΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ, 1770 – 4/17 Νοεμβρίου 1809 | «Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !» ΓΑΛΑΝΟΛΕΥΚΟ blog